Με την χρηματοδότηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» επισκευάστηκε το επί χρόνια ανενεργό σχολικό κτίριο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Σπάτων, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως πολυχώρος πολλαπλών δράσεων πολιτισμού και εκπαίδευσης.
Το έργο χρηματοδοτήθηκε κατά την διάρκεια της χρηματοδοτικής περιόδου Ε.Σ.Π.Α. 2014-2020, στο πλαίσιο του Άξονα προτεραιότητας 03 «Ανάπτυξη μηχανισμών στήριξης της επιχειρηματικότητας» του Ε.Π. από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και αφορά στην υλοποίηση παρεμβάσεων αποκατάστασης και ανάδειξης του κτιριακού αποθέματος των Δήμων, κτιρίων ιστορικού, πολιτιστικού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος των οποίων η πρότερη χρήση και δραστηριότητα έχει εγκαταλειφθεί για να επαναχρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς από τους αρχικά προβλεπόμενους.
Με την ολοκλήρωση των επισκευών στο κτήριο και την εφαρμογή της μελέτης προσαρμογής του κτιρίου στις σύγχρονες οικοδομικές προδιαγραφές, εγκαταστάθηκε ο αναγκαίος εξοπλισμός για την εξυπηρέτηση της νέας του χρήσης.
Σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Σχέδιο του Δήμου, με βάση το οποίο το έργο χρηματοδοτήθηκε, η νέα χρήση του χώρου είναι να λειτουργήσει ως χώρος προβολής, μελέτης και διάδοσης της τοπικής ιστορίας, της τοπικής ταυτότητας, της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής στο πέρασμα των χρόνων, δημιουργώντας ένα περιβάλλον που ανταποκρίνεται σε αυτό των Μουσείων των πόλεων.
Για το σκοπό αυτό εκπονήθηκε μουσειολογική μελέτη και εφαρμόστηκε στις αίθουσες και τους διατιθέμενους χώρους του κτιρίου στους οποίους προσεγγίζεται το πολυχρονικό τοπίο της πόλης των Σπάτων και της Αρτέμιδας, που συγκροτούν τον σύγχρονο Δήμο, με την έννοια του όρου «πολιτιστικό τοπίο» που αποτελεί «την φυσική έκταση με χαρακτηριστικά και στοιχεία δημιουργημένα ή τροποποιημένα από την ανθρώπινη δραστηριότητα, με υλικά ή άυλα πολιτιστικά και ιστορικά στοιχεία που διατάσσονται στο τοπίο και αντικατροπτίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις και αλληλεπιδράσεις με το τοπίο αυτό».
Ο επισκέπτης του χώρου δύναται να επισκεφτεί τις μόνιμες εκθέσεις στις αίθουσες:
- Σπάτων ιστορήματα τοπίου. Από το Ζάγανι στην Ερχιά κι από την Ερχιά στα Σπάτα
- Σπάτων γη ευάμπελος, εριστάφυλος, ευέλαιος και σιτοφόρος
- Σπάτων ένδυσις
για να «περιηγηθεί» στην περιοχή, στους ιστορικούς τόπους και τα μνημεία όλων των ιστορικών περιόδων με τη χρήση οπτικοακουστικών προβολών, να δει πρωτότυπα αλλά και αντιγράφα μουσειακών εκθεμάτων, μαζί με αφηγήσεις, επιγραφές, φωτογραφίες και κείμενα, δημιουργώντας συνολική άποψη της παρουσίας του ανθρώπινου παράγοντα στην περιοχή, της ιστορίας και του πολιτισμού από τους προϊστορικούς χρόνους έως σήμερα. Να γνωρίσει το σύστημα παραγωγής του πρωτογενή τομέα όπως αυτό εξελίσσεται στο τοπίο και αποτελεί την αναπτυξιακή συνιστώσα της περιοχής. Να γνωρίσει ποικίλες εθιμικές εκδηλώσεις και παραδόσεις, όπως αυτή του εορτασμού των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, με το ξακουστό «στιφάδο του Αγ. Πέτρου». Να γνωρίσει τις κοινωνικές εκδηλώσεις και την τοπική ενδυμασία με τους συμβολισμούς του βίου των ανθρώπων.
Τέλος ξεχωριστή ενότητα αποτελεί η παρουσίαση του κτιρίου ως σχολείου με στόχο την ανάδειξή του ως σημαντικού τεκμηρίου της αρχιτεκτονικής των αναγερθέντων εκπαιδευτηρίων των αρχών του 20ού αιώνα, καθώς και την σύνδεσή του με τις γενιές των ανθρώπων που μαθήτευσαν σε αυτό, σχεδόν έναν αιώνα.
Στο κτίριο στεγάζεται και η Δημοτική δανειστική βιβλιοθήκη «Χ. Μπέκας» με σημαντικά τεκμήρια. Ακόμη διαθέτει αίθουσα πολλαπλών εκδηλώσεων και κυλικείο με πλήρη εξοπλισμό και όλους τους προβλεπόμενους χώρους υγιεινής για την εξυπηρέτηση των χρηστών.
Το έργο αποτελεί υποδειγματική συλλογική προσπάθεια ειδικών, συνεργατών, εθελοντών και φορέων. Στην παρουσίαση και τεκμηρίωση των θεματικών ενοτήτων και την παραχώρηση αντικειμένων και τεκμηρίων συνέβαλαν εξειδικευμένοι συνεργάτες του Δήμου, εθνικοί δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς και οργανισμοί, τοπικοί φορείς και σύλλογοι και πλήθος επώνυμων εθελοντών κατοίκων του Δήμου με διαφορετικές ειδικότητες και αντικείμενα.
